بهره وری
بهره وری از مفاهیم علم اقتصاد و مدیریت است که چنین تعریف میشود: مقدار کالا و یا خدمات تولید شده در مقایسه با هر واحد از انرژی و یا کار هزینه شده بدون کاهش کیفیت یا به این شکل: اثربخشی بعلاوه کارایی. به دیگر سخن، بهرهوری عبارتست از بدست آوردن حداکثر سود ممکن، با بهره گیری و استفاده بهینه از نیروی کار، توان، استعداد ومهارت نیروی انسانی، زمین، ماشین، پول، تجهیزات، زمان، مکان و… به منظور ارتقاء رفاه جامعه .
بهره وری به نسبت کار انجام شده به کاری که باید انجام می‌شده اطلاق میشود. می‌توان گفت برای نخستین بار لغت «بهره وری» توسط فردی به نام «کوئیزنی» در سال ۱۷۷۶ میلادی بکار برده شد. بیش از یک قرن بعد، یعنی در سال ۱۸۳۳ میلادی فردی به اسم «لیترِ» بهرهوری را « قدرت و توانایی تولید کردن» تعریف کرد. بایستی توجه داشت که واژه بهرهوری با گسترش انقلاب صنعتی و جهت افزایش سودمندی حاصل از نیروی کار، سرمایه و مواردی از این دست گسترش یافت ولی اصطلاح بهرهوری آب در چند ساله اخیر و به دلیل کمبود این ماده ارزشمند گسترش یافته‌است. برخلاف پندار برخی افراد بهرهوری فقط برای صنایع نیست، بلکه بهره وری سطوح مختلفی دارد و همه افراد در همه سطوح نقش دارند، یعنی اینکه افراد می‌توانند باتفکر، ابداعات و نوآوری‌های خود عملاً در چند سطح گوناگون موثر واقع گردند.
سطوح مختلف بهره وری عبارتند از:
در سطوح فردی به دنبال تدابیری برای افزایش بهره وری فردی هستیم. و در سطح گروه نیز به دنبال افزایش بهرهوری گروه کاری هستیم. بدیهی است که موضوع بهره وری بیشتر در سطوح سازمانی و رشته‌ها مطرح میشود و بیشترین ضوابط و شرایط مربوط به بهره وری را می‌توان در آنها مشاهده کرد. چه بسا برخی مشاغل و حتی برخی دستگاهها به دلیل انجام فعالیت‌های موازی و تکراری بودن وظایف سازمانی در یکدیگر ادغام شده و برخی از آنها حذف شده‌اند. بهره وری ملی که مهمترین عنصر بهره وری است از ارتباط بین دولت، اقتصاد، جغرافیا، جمعیت وفرهنگ بدست می آید که عموماً به زبان ریاضیات ترجمه میشود و سپس نقطه بهینه آن بدست می آید.
مولفه های بهرهوری: بهره وری به عنوان یکی از معیارهای سنجش فعالیت ها، با در نظر گرفتن هدف و مقصد مد نظر از دو زاویه مجزا قابل بررسی است. از یک سو، نقش مفید و موثر بودن فعالیت در دستیابی به هدف ترسیمی مورد ارزیابی قرارگرفته و از سوی دیگر بـازده فعالیت مطرح میشود. براین اسـاس می توان بهره وری را به دو مولفه تجزیه کرد: بر اساس تعاریف استانداردهای مدیریت کیفیت اثربخشی : میزانی که فعالیت های برنامه ریزی شده تحقق یافته و نتایج برنامه ریزی شده به دست آمده است. (کاردرست کردن).
کارآیی: رابطه بین نتیجه بدست آمده و منابع استفاده شده (درست کار کردن).
(تعاریف برگرفته از ISO 9000 : 2005 )
بنابراین بهره وری = اثربخشی × کارآیی ، به عبارت دیگر بهره وری عبارت است: از تحقق همزمان اثربخشی و کارایی،
دکتر جوران در هندبوک خویش: درست انجام دادن کار درست را ” بهره وری ” قلمدادمیکند.
